W dniach od 26 do 29 września 2013 r. reprezentacje gimnazjów oraz liceum z Brwinowa uczestniczyły w lekcji historii na żywo: Mazowieckim Rajdzie Szlakiem Oddziałów Partyzanckich Hedy-Szarego oraz zgrupowania „Ponurego”.

Na „żywą lekcję historii” zaprosił młodzież mjr Waldemar Kruszyński, prezes Zrzeszenia Wolność i Niezawisłość obwód Warszawa. Trasę rajdu pieszego, w którym wzięło 80 uczniów z Brwinowa, Lubnia, Skarżyska-Kamiennej Warszawy, Wołomina i Żyrardowa, przygotowała kielecka delegatura Instytutu Pamięci Narodowej. Gminę Brwinów reprezentowały trzy patrole: z gimnazjum nr 1 pod opieką dyrektor Anny Kurman i Damiana Marciniaka, z gimnazjum nr 2 pod opieką Anny Goyke oraz z liceum pod opieką dyrektor Katarzyny Baczyńskiej.

W programie pierwszego dnia było złożenie kwiatów i zapalenie zniczy przy pomniku żołnierzy Września w miejscowości Barak oraz na leśnym cmentarzu żołnierzy Armii Krajowej. Już tutaj dołączyli do młodzieży kombatanci, członkowie oddziału „Szarego” – mjr Henryk Czech oraz mjr Janusz Sermanowicz. Po południu rozpoczęło się zwiedzanie interesującej ekspozycji Muzeum Pamięci Narodowej, które mieści się w budynku dawnego kieleckiego więzienia przy ul. Zamkowej. Tego samego, z którego oddziały „Szarego” oswobodziły w sierpniu 1945 roku ponad 350 więźniów, przetrzymywanych tam i katowanych przez UB. Dziś w muzeum można obejrzeć wystawy poświęcone powstaniom XIX w., walkom partyzantów w czasie II wojny światowej i czasom PRL. Niewiele pozostało już w tych murach z grozy karcerów i miejsca straceń.

Przejmującym doświadczeniem było zetknięcie z opowieścią o pacyfikacji wsi Michniów. Ekspozycja przy powstającym tam mauzoleum opowiada o wydarzeniach z lipca 1943 r. Niemcy wymordowali tam w ciągu dwóch dni 204 osoby: 103 mężczyzn, 53 kobiety i 48 dzieci. Większość zginęła spalona żywcem w stodołach.

Drugi dzień rajdu rozpoczął się kilkunastokilometrową wędrówką: ze wsi Siekierno przez lasy wokół uroczyska Wykus do Wąchocka. W trakcie wędrówki 11 patroli dokumentowało mijane po drodze miejsca pamięci. Meta tego etapu znajdowała się przy zabytkowym klasztorze o.o. Cystersów, gdzie umieszczone są prochy „Ponurego”, cichociemnego, legendarnego dowódcy oddziałów AK na Kielecczyźnie. Wieczorne obchody przypadającego 27 września Dnia Polskiego Państwa Podziemnego rozpoczęły się w Skarżysku-Kamiennej mszą św., podczas której homilię wygłosił ks. kmdr Janusz Bąk. Następnie złożono kwiaty pod znajdującą się przy tamtejszym sanktuarium MB Ostrobramskiej tablicą poświęconą „Szaremu”. Podczas spotkania z młodzieżą kombatanci z Kielecczyzny opowiadali o rozbiciu kieleckiego więzienia. Byli uczestnikami tej akcji.

Następnego dnia młodzież wyruszyła w kolejną wędrówkę: ze Skarżyska, przez Brzask i Bór, trasą wokół Zalewu Rejowskiego do Muzeum Orła Białego, które posiadają bogatą kolekcję sprzętu wojskowego. Pracownicy kieleckiego IPN opowiadali o tle historycznym i mordach dokonywanych przez Niemców w okolicach Skarżyska. Młodzież musiała się też zmierzyć z testem historycznym, który zadecydował o zwycięstwie najlepiej przygotowanego patrolu. Była nim reprezentacja LO z Brwinowa! Zanim wszyscy uczestnicy spotkali się wieczorem na podsumowaniu rajdu, obejrzeli dwa filmy poświęcone działalności „Szarego” i akcji w Kielcach. Potem już pozostały tylko podziękowania dla wszystkich osób i instytucji, które przyczyniły się do organizacji rajdu. Największe i najbardziej zasłużone brawa otrzymał mjr Waldemar Kruszyński, honorowy obywatel gminy Brwinów. Ostatniego dnia, przed opuszczeniem Świętokrzyskiego, uczestnicy rajdu zwiedzili jeszcze sanktuarium w Kałkowie-Godowie.

Wszyscy kończyli rajd bogatsi w wiedzę, doświadczenia, nowe wrażenia oraz ciekawe lektury, dzięki którym jest możliwe bliższe poznawanie historii Polski. Zestawy książek i materiałów dodatkowych – gier, informatorów itp., wręczane były nie tylko zwycięskim patrolom. Rajd miał rozbudzić lub utrwalić zainteresowanie historią – i tę rolę będzie pełnić nawet po swoim zakończeniu. Najcenniejsze jednak było spotkanie z żywymi świadkami historii, którzy mówiąc o wojnie oraz powojennych prześladowanich na podstawie własnego doświadczenia, przekazują kolejnym pokoleniom najważniejsze wartości patriotyczne.
Wyjazd młodzieży z brwinowskich szkół był dofinansowany ze środków gminy Brwinów w ramach wspierania działalności pożytku publicznego.

Rajd został zorganizowany pod patronatem ministra Jana Stanisława Ciechanowskiego oraz dyrektora Oddziału IPN w Krakowie Marka Lasoty.

• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
•